I nai taimi, te toe vaega e kafai o fakaaoga ite computer kote number keypad ke faulu ate PIN ke fakaavanoa te togi ki tino masei. Se vaega faopoopo kiei kote mafai o fai pela me isi uiga se lei io me se ata masei e mafai o tuu i luga ite locked screen, tela e mafai iei o taema ne niisi tino mai te olo o sala kise fesoasoani, kae ko fakaiku fua kite togi.
Au computers e mafai o pokotia mai ransomware manafai koe io me ko au tausoa e fai mote se iloa:
- Tala a tusi piki ki email kae tela la e masei.
- Paki ki link masei i loto i email, instant message, social networking site io me ko niisi website.
- Asiasi ki website ko pokotia.
- Tala files ko pokotia mai web-based digital file delivery websites, pela mote HighTail (formerly YouSendlt) io me kote Dropbox.
- Tala a corrupt macros i application documents (word processing, spreadsheets etc).
- Soko a vaega USB faigaluega kola ko pokotia (eg memory sticks, external hard drives, MP3 players).
- Faulu CDs/DVDs ko pokotia ki loto i computers.
A Pokotiaga
- Se toe mafai o ulu ki sose file io me ko functions i luga i computers kola ko pokotia.
- Se mafai foki loa o toe tali ke ulu koe ki loto i au files io me ko functions, manafai kooti ne togi te sene ne manakogina.
Fakamao mai te ransomware
- Sa tali ki, io me paki ki luga i links kola e aofia i loto i meli siki fakamoemoegina io me ko spam emails mai kamupane io me ko tino seiloa ne koe.
- Asiasi fua ki websites kola e iloa ne koe e ‘lei.
- Taumafai o faulu fakafouga ki software mo apps – aofia iei operating systems – kafai ko fakailoa mai ke fai.
- Fakamautinoa me tau internet security software mote firewall kooti ne fakafou kae teletele ‘lei koi tuai koe o fano online.
- Fakamasani o fakatele, a backups ia latou ailoa, te manakoga ke fai online ki koga kola e taugatonu mo manakoga puipuiga o tau fapotopotoga kae fakatoka se vaega e makini, faigofie te ulu ki data tausi.
Kafai e isi ransomware i luga iau computers
- Ke lavea kae solo keatea ransomware mo niisi software masei kola e mafai o isi i luga i computers, fakatele se full system scan mo se security solution tela e taugatonu mo te computer kae kooti ne fakafou.
- Kafai e isi ne computers ko loka ne ransomware, sala kise tino poto mai se koga fakatalitonugina, ke maua se fesoasoani. Kafai foki loa, e mafai loa o se maua o toe tala au files.