Te Pokotiaga
Te fakatigaina e lagona ne fafine i luga i te initaneti, tamaliki fafine mo potukauga a pina e aofia ei:
- Fakamataku o te fakaokolima o fai uiga masei mo te faitaua
- Fai uiga finalalolagi mo nisi vaega o te sonafai tino
- Tautali i luga i te initaneti
- Moe fakatauavaga mo faifai muna se lei i luga i te initaneti
- Aveave io me maua so se mea finalalolagi.
- Fakasalalauga o ata masei, vitio m oleo kae seai se taliaga
- Maua fakamatalaga totino ne kaisoa (hacking)
- Faite kae fakasalalau tala se tonu ki luga i se tino tela e taketi ki ei.
- Taumafai io me ko tamafaiga ke manumalo o fakatogafiti masei
- Doxxing (maua fakamatalaga o se tino kae fakasalalau i luga i te initaneti
- Zoombombing (ata masei e fakaasi i taimi e fai ei faipatiga i vitio mo fonotaga, ne tino kola se ne tino e kau ki fonotaga).
Sose mea tena mai luga e mafai, kae fai ne ikuga masei kii loa kae ne mea kola e iku ki se ikuga se fakamalie loto ki tino takitokotasi fakasolo mai loa i te mea lei, tela koe ka maa, ka ko te masei, koe ka seai loa sou tulaga ‘malu ka mafai koe o tai masei tou ulu tela ka fai ne ia koe ke nofotokotasi, fakamasei tou foitino io me fakamate. E lavea ne tatou tino e pokotia e lasi loa te tapale latou mai te initaneti, seai loa se mea koi mafai o maua ne ia kae ko seai foki se loto malosi mo te lotou maua ki lotou saolotoga totino.
Te mea nei e mafai o masei atu ona ko te mau me i te lasiga loa, latou kola e pokotia mai fakatautoaga i luga o te initaneti e fai mo taketi e losi ki ei te ‘see, ona la ko olotou manatu, faifaiga funa io me ko te mau me ia latou ne taumafai o agai io me taua atu ki te fakatautoaga.
Fakakinauga i tagata mo fafine i luga i te initaneti e mafai o vau i se mea tupu e tasi fua taimi, io me te lasiga, se mea tumau loa, se fakamalosiga o taketi ki se mea. E mafai fua o gata i auala i luga i te initaneti pela mo email, SMS, tusiga o fekau (Text), social media io me websites, io me fai fakatasi loa mo mea e tupu i te olaga nei, Te mea fua e kese I mea konei e lua ko te mea e mafai o fai ne te initaneti, tino masei e mafai o fakasalalau mea fakakinau konei ki ne tino tokouke mo koga foki e uke kae mao.
E se ko tino fua kola e fakamafua ne latou te fakatautoaga e losi ki ei mo te fakamaseiga ne fai, mo latou katoa loa kola ne kau ki ei o taketi te tino pokotia, io me fakasalalau ne latou i auala e valevale, aofia ei te gutu sautala ki lotou komiuniti (nisi taimi se iloa ne latou lotou tusaga i te fakasologa tenei).
Te mea tupu ki te fakakinauga i te vasia o te tagata mo te faine i luga i te initaneti ko lasi te fanaka mai taimi ne ‘pisi ei te famai ko te COVID-19. Te fanaka tenei i te faigata te maumea, fakataputapu te oloolo, fakamavaevaega mo te tulaga o fakalavelave ki mafaufau o tino, mai pokotiaga konei ko maua mai ei te avanoaga lei mo tino fakatupu taua penei.
Sea tau mea ka fai manafai koe e taketi ne tino fakatoa i vasia o tagata mo fafine?
Faipati ki se tino o tou kaaiga, taugasoa, tino masani koulua io me se tino poto I tulaga mea penei e talitonu koe ki ei ke se fakamasino ne ia koe io me fakasalalau io me lipooti ou lagona ki te tokoukega o te komiuniti.
- Lipooti te mea tupu ki tino e panaki mo vaega mea penei
- Sa tali io me fai ne ou lagona ki te tino masei tenei io mo latou kola e aofia mo te fakasalalauga o te fakakinauga tenei, i te mea mana fakamafua ne ia mea tupu faopoopo aofia ei te mataku valea.
- Polokagina te tino tena e fakamafua ne ia mea konei mo tino kola e fakasalalau fakakinauga konei.
- Kafai te fakalavelave e pokotia ei koe tino kae fakasalalau i luga i te initaneti, lipootigina ki te kau ia latou te website io me ko te koga sautala tena, kae fakatagi me mafai o tapale ka ko te tino ne fai ne ia ke poloka.
- E mafai ne koe o lipooti a tino takafia’toa i luga i te neti, takafiatoa fakaasi o ata io me nis vaega aka o te sonafai tino kii pulusimani.
- Lipooti fakamatakutaku io me fakapakia tino, tapouli, tautali, sona fano ki loto i mea tino i te neti io me ko nisi mea aka kola ne fakamatalaga totino ki pulusimani.
- Kafai koe ne pokotia ne fakatautoaga i vasia fafine, tagata mo pina kona i luga i te neti, e mafai ne koe o sala ki se fesoasoani mai tino poto ki mea tau te mafaufau ke fesoasoani. E mafai ne koe o maua fakamatalaga i te sala ki luga i te neti. E isi foki ne vaega komiuniti fesoasoani i luga i koga kola e masani o sautala ei i luga i te neti, kae ke taumafai koe iloa ne koe te tino tena e lei katoatoa.
- Kafai koe e fakaosoosogina ke taketi ne koe se tino ki mea tulaga o sonafai kona mai luga, tiga loa me fakamafua mai ne koe io me sua tino aka, mafaufau fakalei, mafaufau fakalei ki pokotiaga ki te sua tino kae ko koe foki ko fai ne koe se agasala i lalo i te tulafono. E pau eiloa manafai foki e ave ne koe io me fakasalalau ne koe vaega mea penei ki nisi tino, me i luga i te neti io me se soko koe ki te neti (offline